بخش اوّل شامل گزیدههایی از
شاهکارهای ادب فارسی است. تقسیمبندی متون بر اساس دورههای سبکشناختیِ کتاب سهجلدی
سبکشناسی استاد بهار انجام گرفته است و هر دوره به دو بخش نظم و نثر تقسیم شده
است. در مقدمهی هریک از متونِ انتخاب شده، به جای آوردن سخنان کلیشهای در معرفی
اثر، گزیدهای از نوشتههای یکی از محقّقان ادبی معاصر در باب اثرِ انتخابشده یا
معرفی پديدآورنده‌ي آن آورده شده است تا دانشجو علاوه بر آشنایی با یک شاهکار
ادبی، شیوهی نقد و معرفی و چگونگی کاربرد زبان فارسی معیار را نیز بیاموزد.
بخش دوم گزیدههایی است از نوشتههای
ادیبان و محقّقان برجستهی معاصر دربارهی فرهنگ ایرانی و زبان فارسی.
بخش سوم نکات کاربردی در زمینهی
نگارش و ویرایش و شیوهی استفاده از نشانههای سجاوندی را بیان میکند. در این بخش
سعی شده مباحثی در زمینهی نگارش و ویرایش مطرح شود که برای آیندهی شغلی و علمی
دانشجویان در هر رشتهای کاربرد داشته باشد. از این رو از آوردن مباحث تخصصی زبان
فارسی مثل دستور و نوشتار خلاق خودداری شده است.
کتاب حاضر در قیاس با کتابهای مشابه
ویژگیها و امتیازاتی دارد:
1. رویکرد مؤلّفان در انتخاب نمونهها،
جذابیت متن برای دانشجویان است. به همین منظور سعی شده است گزیدهها از نمونههای
متنوع انتخاب شود و در صورت امکان، از نمونههای داستانی آثار یک نویسنده یا شاعر
که برای جوانان جذابیت بیشتری دارد، استفاده شده است. نیز سعی مؤلّفان تا حد امکان
بر فراهمآوری متون جذاب برای مخاطبان مختلف از قومیّتها و مناطق جغرافیایی
گوناگون ایران بوده است.
2. از متون ادبی تنها به گزینش از
بین شاهکارهای ماندگار ادبی اکتفا شده است و به دلیل مجال اندک این کتاب، از آوردن
نمونههای درجه دوم و کم‌اهمیتتر خودداری شده است.
3. ترتیب مطالب بر مبنای کتاب سبکشناسی
ملك‌الشعرا بهار است. به نظر میرسد با این شیوه، ویژگیهای تاریخی و ادبی و تأثیر
مسایل سیاسی و اجتماعی بر جریان ادبی هر دوره آشکار میگردد و امکان فهم و تحلیل
بهتر دانشجو فراهم میشود.
4. در آغاز هر دوره، دربارهی ویژگیهای
تاریخی، ادبی، سبکشناختی و آثار برجستهی آن دوره توضیحات مختصری آمده است.
5. در آغاز هر متن ـ شعر یا نثر ـ نوشتهای
از یکی از بزرگان معاصر آورده شده تا هم خوانندگان جوان و دانشجویان با جلوههای
گوناگون تحلیل متن آشنا شوند و نثر سالم فارسی را بشناسند و هم به رسم احترام،
یادی از بزرگان معاصر و زمینهی تحقیق ایشان شده باشد. هم‌چنین انس گرفتن
خوانندگان با نثر فصیح استادان معاصر میتواند به توان نویسندگی و تحلیل آنان کمک
کند.
6. با توجه به محتوا و جذابیّت مطالب
و از آنجا که کتاب حاضر تصویری کلّی از ادبیات و فرهنگ ایران کهن و نو و نیز زبان
فصیح دیروز و امروز ارائه میدهد، این کتاب میتواند علاوه بر دانشجویان، برای طیف
گستردهی خوانندگان علاقهمند به فرهنگ و ادب فارسی نیز مفید و سرگرمکننده باشد.
7. تدوینکنندگان، مطالب کتاب حاضر
را بارها در دانشگاهها و براي رشتههای مختلف تدریس کردهاند و بر مبنای میزان
ذوق و دریافت دانشجویان آن را مورد بازنگری قرار دادهاند. در طول حدود پنج سال
تدوین و تدریس کتاب، متنها و مباحث مدام بازنگری و اصلاح شدهاند و سعی بر آن
بوده است که بهترین انتخابها صورت گیرد و بهگونهای مناسب تدوین شود. با وجود
این، مؤلّفان همچنان چشمانتظار راهنمایی‌های اساتید گرانقدر و خوانندگان صاحبنظر
خواهند بود.
8. شیوهی نگارش مقالهی علمی ـ پژوهشی،
نقد، بررسی و معرفی و نیز نکات نگارشی و ویرایشیِ کاربردی به صورت مختصر در پایان کتاب
آمده است. چون تجربهی نگارندگان، آنها را به این نتیجه رسانده است که آوردن
مباحث مفصّل در زمینهی نگارش و دستور در کتابهای فارسی عمومی مفید نیست، تنها به
بیان مباحث کاربردی و عمومی نگارش و ویرایش اکتفا شده است. در بخش نگارش تنها
مواردی ذکر شده که برای آیندهی کاری و تحصیلی دانشجویان سودمند باشد؛ مطالبی
مانند: مقالهنویسی، رزومه، نامهی اداری، بخشنامه و... . در بخش ویرایش نیز
نکاتی مطرح شده که توانایی درست‌نویسی را در دانشجو تقویت کند. بر همین اساس، به
مباحث دستوری یا شیوههای نگارش خلّاق ـ که مجالی بیش از کتاب فارسی عمومی میطلبد
ـ اشارهای نشده است
